Dit artikel werd eerder gepubliceerd in het magazine Personeelbeleid, het officiële orgaan van de Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling, jaargang 51, september 2016.
Tekst & fotografie: Simone Lensink.

Pro Parents helpt bedrijven te navigeren richting Family Friendly Firm

“De combinatie werk en gezin gaat over leiderschap”

Joyce Knappe is opvoedkundige, bedrijfsantropoloog en oprichter van Pro Parents. Social enterprise Pro Parents helpt bij het professioneel begeleiden van ouderschap op de werkvloer. “Jonge ouders hebben behoefte aan voorbereiding op die nieuwe levensfase. De verloskundige kijkt naar de buik, de kraamverzorging focust op de baby, maar niemand helpt ouders bij vragen als: Wat voor ouder wil ik zijn en hoe integreer ik mijn werk in deze fase?”

Voor organisaties – en dus HR – is het volgens Joyce van groot belang om ervoor te zorgen dat jonge ouders zich staande kunnen houden. We kennen allemaal de voorbeelden van jong talent dat een stapje terug doet of zelfs helemaal afhaakt in het arbeidsproces. “Natuurlijk is het lastig om het ritme van een baby te verenigen met een intensieve baan. Dat is ook niet zo gek, als er voor ouders weinig manieren zijn om zich hierop voor te bereiden. Daar maak ik me hard voor. Gelukkig raken werkgevers er steeds meer van overtuigd dat medewerkers goed inzicht moeten hebben in hun kerncompetenties, zodat ze lekker in hun vel zitten en hun werk optimaal kunnen doen. Daar sluiten de verschillende interventies van Pro Parents bij aan.”

“Deze transformatie goed doormaken, is in wezen een cadeau voor je persoonlijke ontwikkeling.”

De wereld veranderen

Uit onderzoek blijkt dat 76 procent van de jonge ouders met dit probleem worstelt. Een even hoog percentage vindt dat de werkgever zou moeten bijdragen aan een betere balans tussen werk en gezin, omdat dit zowel werknemer als werkgever ten goede komt. Er is nu in veel organisaties helemaal geen ondersteuning, de druk ligt volledig bij het individu. En tegelijkertijd zijn er maar weinig programma’s die zich bezighouden met de psychologie van ouderschap. Joyce: “Als antropoloog en therapeut kijk ik naar mensen en wat hen méns maakt en hoe ze alledaagse dingen doen, in dit geval gelinkt aan de werkvloer. Dood en geboorte zijn de fundamenten van ons bestaan, het raakt ons dieper en zorgt voor grotere veranderingen in ons leven dan alle andere dingen die we meemaken. Deze transformatie goed doormaken, is in wezen een cadeau voor je persoonlijke ontwikkeling.”

Niet meer de oude

“Ik sprak onlangs een directeur van een koepel van onderwijsinstellingen met 400 medewerkers. Hij zei: ‘Managers in mijn bedrijf verzuchten nogal eens dat medewerkers na verlof de oude niet meer zijn. Dat snap ik’, zei hij als vader. ‘Het is zo’n ommezwaai in je leven. Misschien moeten leidinggevenden nog wel het meeste leren. Hoe begeleid je medewerkers in deze fase? Het is maatschappelijk van belang dat mensen niet struikelen in de kwetsbare fase met een jong gezin?’ Gelukkig zijn werkgevers zich in toenemende mate bewust van hun maatschappelijke positie en werken ze steeds meer aan hun sociale impact.”

Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat er een directe correlatie is tussen de lengte van het ouderschapsverlof en gezondheid en welzijn van baby’s en kinderen onder de 5 jaar. Ik wil wat dat betreft de wereld veranderen. Binnen nu en 5 jaar is een programma voor jonge ouders dé norm, binnen de top 10 toonaangevende werkgevers.”

Spannende grenzen

“Om die reden ben ik voor de start van Pro Parents gaan praten met organisaties en investeerders. Daarnaast heb ik een groepje inhoudelijke experts bij elkaar gezet. Ik heb een aantal soortgelijke programma’s uit Scandinavië en Amerika bekeken. Maar het belangrijkste was om bij jonge ouders en werkgevers informatie te halen over waar zij tegenaan lopen en waar behoefte aan is. Daarbij kwam ik ook een aantal spannende grenzen tegen. Bijvoorbeeld de scheidslijn tussen werk en gezin. Wie is waarvoor verantwoordelijk en hoever wil en kun je gaan als werkgever in het privéleven van mensen. Dan kom je bij ethische dilemma’s. Uiteindelijk vind je het antwoord op dit soort vragen altijd als je vertrekpunt de inhoud is. Bijvoorbeeld de vraag die onder jonge ouders leeft: 5 dagen crèche voor een kleine baby, is dat slecht? Een relatief simpele vraag maar het antwoord is complex. Om te zorgen dat ouders de vraag voor zichzelf kunnen beantwoorden, hebben ze kennis en inzicht nodig.”

Ouderschap

Pro Parents wordt ingezet bij de war on talent. “Ik ontdekte dat steeds meer werkgevers nadenken over hoe zij zich kunnen onderscheiden om jong talent binnen te halen en te houden. Daarbij speelt het ouderschap een grote rol. Young professionals vragen zich al bij de keuze voor een werkgever af hoe ze behandeld worden als ze kinderen krijgen. Zowel mannen als vrouwen zijn niet bereid om onnodig dingen op te offeren die écht belangrijk zijn, zoals leven in een ratrace of hun kinderen weinig zien. De trend is: geluk stel je niet uit tot na werktijd.”

“Ik ontdekte dat steeds meer werkgevers nadenken over hoe zij zich kunnen onderscheiden om jong talent binnen te halen en te houden.”

De combinatie werk en gezin gaat in de visie van Joyce over leiderschap. “Dat vormt de leidraad van ons programma. Leiderschap staat hier voor zelfmanagement. Als je meer zelf zelfkennis hebt, vergoot je je zelf organiserend en zelf oplossend vermogen. Het stelt je in staat om meer bij jezelf te blijven, jezelf opnieuw uit te vinden en daar trouw aan te blijven. Bijvoorbeeld in een gesprek met je baas over het werkend ouderschap, maar ook in een gesprek met je partner of bij het maken van keuzes over het uitbesteden van de zorg voor je kind: hoeveel zorg kun en wil je uitbesteden? Dat zijn persoonlijke keuzes en tegelijkertijd hebben jonge ouders behoefte om hun overwegingen te toetsen, op basis van kennis en bij elkaar. Ook het thema schuldgevoel gaan wij niet uit de weg. Duurzame inzetbaarheid gaat over de juiste keuzes maken op het juiste moment en vooral om de juiste redenen. Levensfase gericht. Het leven met een baby ziet er een jaar later totaal anders uit. Realiseer je dat als je ook maar enigszins overweegt om op basis van schuldgevoel je baan op te zeggen. En daarom is het programma ook niet one size fits all.”

Fundamentele keuzes

De afgelopen 2 jaar draaide Pro Parents pilots met in totaal 140 deelnemers. Zij volgden een programma van 4 dagdelen waarin theoretische inzichten worden gecombineerd met praktische tips. “Ik ben aan de keukentafel met 3 vriendinnen begonnen. Het programma wordt nu gedraaid in groepen en gaat vooral om het zelf ontdekken. Wat is je huidige situatie en waar wil je naar toe? Je hoort vaak: de combinatie werk en gezin is keuzes maken. Dat is prima, maar waar heb je uit te kiezen en hoe breng je focus aan? Zo zijn er veel fundamentele keuzes waarop je een persoonlijke visie kunt ontwikkelen. En als je daarop gaat sturen, vallen die keuzes allemaal veel gemakkelijker op hun plek. En blijf je er dus ook trouwer aan op lange termijn.”

“Voor veel vrouwen is één van de heilige huisjes: maximaal 3 dagen werken. Als ik dan goede theorieën aanreik over hechting en welzijn van jonge baby’s en wat daarin belangrijk is in welke fase, komen dit soort kwesties in een heel ander licht te staan. En de keuzes die je nu maakt, kunnen over een jaar heel anders zijn. Want dan zit je weer in een andere fase. Je bent de puzzel telkens weer opnieuw aan het leggen. Maar dat realiseer je je niet als je er middenin zit. Ik zie dat deze kennis voor veel ouders een enorme opluchting is.”

Verschuiving

De combinatie werk en gezin is volgens Joyce vooral ook het gesprek tussen partners. “Ten aanzien van gender verandert er veel op de arbeidsmarkt. De verhoudingen zijn aan het verschuiven. Het ouderschap maakt dat daar extra druk op komt te staan. De transitie van partnerschap naar ouderschap loopt in een aantal fases. Iedere vrouw die moeder wordt heeft een beeld van hoe zij als moeder wil zijn. Datzelfde geldt voor vaders. Zij hebben hun eigen rol en verhaal. Bovendien leven we in een andere tijd. De jonge moeders zien hun eigen ouders niet altijd als voorbeeld: zeker niet ten aanzien van het beeld van werkende moeders. Het is goed om het daar met elkaar over te hebben. Voordat je belandt in discussies over wie er voortaan op welke dagen thuis is voor de baby. Wie wil je zijn? Hoe wil je dat je kinderen opgroeien? Daar begint het verhaal mee. Vrouwen zijn massaal aan het werken en mannen aan het zorgen. Dat was vroeger een uitzondering, nu is het de norm.”

Loyalty building

Voor werkgevers is loyalty building vaak een belangrijk argument om medewerkers het programma van Pro Parents aan te bieden. “Dat gaat in eerste instantie om de medewerkers, maar hoe uitdagender de baan, hoe meer druk er ook op het gezin staat. Grote corporate organisaties, denken daarom ook na over loyalty building richting partners. Een aantal werkgevers wil het programma gaan aanbieden aan beide partners. Zij zien het als een kans om jonge mensen aan zich te binden en goed door deze fase te loodsen. We weten uit onderzoek dat millennials willen worden gezien als mens in z’n geheel. Ze willen zich niet kunstmatig opsplitsen in een werk- en een privé mens. Hoe dichter die rollen bij elkaar liggen, hoe beter zij in hun kracht staan. En daarom gaat het enorm schuren in alle organisaties die dit thema de komende jaren niet oppakken.”

Werkend ouderschap

Pro Parents geeft behalve het programma voor aanstaande ouders ook masterclasses voor werkende ouders, aanstaande ouders en young professionals met een kinderwens. “Daarnaast krijgen wij steeds meer vragen over het navigeren richting Family Friendly Firm. Wij doen bijvoorbeeld onderzoek bij organisaties naar de behoefte van medewerkers inclusief aanbevelingen voor werkgevers. Zo maken werkgever en werknemer samen een start om dit thema goed op de kaart te zetten. Eén van de behoeften van werkgevers is het thema werkend ouderschap op een goede manier bespreekbaar maken tussen leidinggevenden en medewerkers. Wij werken daarom op dit moment aan een opleidingsprogramma voor managers, leidinggevenden en professioneel begeleiders op de werkvloer”.